Centrale banken houden spaarrente laag
Geplaatst op: 03-11-2019, 13:30:11
Overal in de westerse wereld staan de rentes op recordlaagte. Er staat nu zelfs voor ruim €16 biljoen aan leningen met een negatieve rente uit. Wie bij ABN Amro spaart, krijgt nu nog 0,01% rente. Nog even, en je moet betalen voor de gunst een spaarrekening bij een van de grootbanken te mogen aanhouden.
Waarom is de rente zo laag? Onlangs hoorde ik de oud-directeur van het Centraal Planbureau, Coen Teulings, zeggen dat dit kwam vanwege de vergrijzing. Daarom zou volgens hem de rente nog vele jaren laag blijven. Andere economen hoor je spreken over de wereldwijd bestaande savings glut, of spaarovervloed. Er wordt in de wereld te veel gespaard, zeggen ze. Daarom is de rente zo laag.
\"2,5% rente bij centrale bank zou gezond zijn\"
Tijd voor de factchecker. De verklaring van Teulings is niet alleen theoretisch onwaarschijnlijk, maar blijkt dat feitelijk ook te zijn. Op de economenschool leerde ik dat mensen tijdens hun werkzame leven sparen voor de oude dag, om wat ze gespaard hebben uit te geven als ze niet meer werken. Dat is ook de essentie van ons pensioenstelsel. De pensioenpremie wordt als uitgesteld loon opzijgezet en wordt na de pensionering uitgekeerd. Oudere mensen teren in op hun vermogen. Ze sparen niet, ze ontsparen.
In een land dat vergrijst, nemen de besparingen dus af. Zie Japan, waar particulieren veel minder sparen dan we in Nederland doen en zelfs minder dan in de Verenigde Staten, dat nu niet direct als een spaarzaam land bekend staat. Minder sparen betekent minder beschikbaar kapitaal en dat zou in principe tot een hogere rente moeten leiden.
Bedrijven
Nu zijn gezinnen niet de enige die sparen, bedrijven doen dat ook. Macro-economisch zijn de besparingen van bedrijven gelijk aan hun ingehouden winsten. Die moeten we dus eigenlijk bij de gezinsbesparingen optellen om er achter te komen of er nu echt een savings glut is. Het gaat dan dus om de nationale besparingen. Die blijken in verschillende landen (Verenigde Staten, Canada, Verenigd Koninkrijk, Japan, Frankrijk) nu relatief lager te zijn dan twintig jaar geleden. Van de grote landen laat alleen Duitsland een ander beeld zien. Daar is de nationale spaarquote sterk gestegen, van 22 naar 28%.
De besparingen zelf kunnen niet de oorzaak van de lage rente zijn. Wat wel een rol kan spelen, zijn de investeringen. Het gaat tenslotte om vraag en aanbod. Maar de investeringsquote in de ontwikkelde landen is in twintig jaar maar beperkt gedaald.
Opkoopbeleid
De echte reden van de lage rente is natuurlijk het beleid van de centrale banken. Die bepalen met hun beleidsrentes de ondergrens van het rentegebouw en hebben met hun leningenopkoopbeleid grote invloed op de marktrentes. Zouden de centrale banken van de wereld morgen besluiten de beleidsrentes naar 2,5% op te trekken, zoals ze bij normaal beleid nu ook zouden zijn, dan zou de kapitaalmarktrente weer naar 4% kunnen gaan, wat ook normaal zou zijn. Het zou de gezondheid van het financieel stelsel sterk ten goede komen.
Bron: column van 2 november 2019 van Jaap van Duijn op www.dft.nl